Etnologia.pl
O serwisie
Zadaniem, jakie stawiamy przed sobą, jest uwolnienie etnologii z jej akademickiej niedostępności; wykazanie, jak daleko i szeroko poza mury uczelni może sięgać ...
czytaj...
Etnologia.pl poleca
Robert YoungPostkolonializm
Young dokonuje przeglądu kulturowych, społecznych i ...
Etnologiczne spojrzenie na rzeczywistość
Serwis etnologiczny
Europa
Norwescy Kwenowie - kontrowersyjna mniejszość
Norwegia nie uchodzi w powszechnym przekonaniu za przykład państwa zróżnicowanego pod względem etnicznym, jednak i tam spotkać można ludność pierwotną - Saamów oraz kilka mniejszości zamieszkujących kraj dłużej niż sto lat - jedną z nich są Kwenowie. "Kwen" to określenie niezwykle kontrowersyjne. Pomimo tego, że w Norwegii Kwenowie oficjalnie uznani są za mniejszość, wciąż toczą się zażarte dyskusje co do tego, czy zasadne jest specjalne wyodrębnianie tej grupy. W obliczu szerokiej gamy kryteriów oraz osobistych postaw badaczy czy też samych przedstawicieli grupy, wyjaśnienie, kim jest Kwen, może okazać się bardzo trudnym zadaniem.
Etnonim Kwen
Mianem Kwenowie określano w średniowieczu lud pochodzenia fińskiego, zamieszkujący północne oraz wschodnie wybrzeża Zatoki Botnickiej. Określenie to pochodzi od fińskich słów kainu(u) oraz Kainuunmaa. Ludność, którą nazywano Kwenami, była przeważnie pochodzenia fińskiego, jednak słowo Kainuunmaa nie mówi nic o przynależności etnicznej ani pochodzeniu. Oznacza ono teren wilgotny, nisko położony (1). Natomiast według Hansa Kr. Eriksena, przywołującego tłumaczenie, które można znaleźć m.in. u Adama z Bremy, istniała inna wykładnia określenia Kwen, która powstała w wyniku nieporozumienia. "Kwen" brzmi podobnie do dopełniacza staronorweskiego wyrazu kona - kobieta (D. l.mn. kvenna). Dlatego uważano, że Kwenowie wywodzą się z plemienia amazonek. Dziś jednak przyjmuje się, że nazwa pochodzi od fińskiego kainulainen, oznaczającego mieszkańca terenów równinnych nad Zatoką Botnicką (2) .
Średniowieczne społeczeństwo Kwenów uległo rozpadowi w wyniku długotrwałego procesu, który został zapoczątkowany ekspansją Karelów ok. roku 1100, a zakończył się w momencie wytyczenia przez Szwedów granic państwa na północnym wschodzie po zawarciu pokoju w Nøteborgu w 1323 (3). W wieku XVI nastąpił natomiast napływ ludności fińskiej do Finnskogene (4) w krainie Østlandet na południowym wschodzie Norwegii. Przybyszów tych również zaczęto określać mianem Kwenowie. Hans Kr. Eriksen (5) pisze jednak, że nie należy mylić tych dwóch grup. Kwenowie to ludność o korzeniach w Finlandii lub północnej Szwecji, zamieszkująca Nordkalotten (6) i nie ma podstaw, żeby nazywać tak Finów przybyłych do Østlandet.
|
Wśród współczesnych definicji Kwenów bardzo często pojawia się następująca: "Kwenami nazywamy fińskojęzyczną ludność, która przybyła do Norwegii do roku 1900 oraz jej potomków" (7). Definicja ta może jednak budzić sprzeciw, ponieważ od kwietnia 2005 kweński uznawany jest w Norwegii za odrębny język i część badaczy oraz użytkowników przywiązuje dużą wagę do rozróżnienia między fińskim a kweńskim. Nie wszyscy zgodzą się też z często używaną definicją Kwenów: "potomkowie fińskich imigrantów, którzy przywędrowali do północnej Norwegii w XVI wieku i później". Związek Kwenów Norweskich dąży do tego, aby Kwenowie zostali uznani w Norwegii za ludność tubylczą przy czym podkreśla się, że zamieszkiwali oni tereny obecnego państwa norweskiego jeszcze przed wyznaczeniem dzisiejszych granic i w żadnym wypadku nie można ich nazywać imigrantami.
Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, iż część badaczy oraz wielu członków grupy uważa, że określenia Kwen nie należy używać. Wśród powodów podaje się przede wszystkim jego negatywny przez lata wydźwięk (dawniej słowo to było używane obelga) oraz niejednoznaczność i niejasność tego określenia. Jako przykład można tu zacytować dyskusję pomiędzy Venke Olsen a Einarem Niemi.
Venke Olsen uważa, że pojęcie "Kwen" należy zastąpić słowami "finne", "finskættet" oraz "finsk". Einar Niemi będący z kolei zwolennikiem używania słowa "Kwen" wydzielił cztery zasadnicze argumenty wśród przytaczanych przez Olsen oraz przeciwstawił im swoje własne.
Zasadnicze argumenty Olsen są zatem następujące:
1. Określenie "Kwen" nie jest endoetnonimem.
2. Określenie "Kwen" odzwierciedla nomenklaturę związaną z norweską tradycją etniczną.
3. Ze względu na swoją ludową etymologię określenie to wprowadza zamęt i niepewność.
4. Etnonim ten odbierany jest przez samą grupę jako dwuznaczny i dziwny (8).
Niemi jest natomiast zdania, że pojęcie "Kwen" powinno być używane i tezę tą uzasadnia następująco:
1. Nigdy dotąd, a w każdym razie nie w ostatnim czasie, Kwenowie nie mieli endoetnonimu, który pełniłby funkcję reprezentacyjną oraz był akceptowany zarówno przez członków grupy, jak również na zewnątrz. Pojęcie "Kwen" nabiera obecnie funkcji zarówno endo-, jak i egzoetnonimu.
2. Pojęcie "Kwen" jako jedyne w sposób jednoznaczny i wystarczający wyznacza ramy etniczne bez odniesienia do narodowych i politycznych stosunków fińskich. Słowa "finn" i "finne" kojarzone są w dalszym ciągu z Saamami i w tym też znaczeniu używa się ich w mowie potocznej, "finlender" to osoba mieszkająca w Finlandii lub mająca fińskie obywatelstwo. Kultura Kwenów posiada natomiast pewne wyróżniki, których nie można zakwalifikować ani jako fińskie, ani norweskie, dlatego słuszne wydaje się nadanie im odrębnej nazwy.
3. Etnonim "Kwen" zakorzenił się zarówno w terminologii fińskiej, jak i norweskiej.
4. "Kwen" to z historycznego punktu widzenia określenie neutralne, używane coraz chętniej zwłaszcza przez młodych Kwenów, przez władze oraz dla celów badawczych (9).
Liczba i rozmieszczenie Kwenów w Norwegii
|
Nie jest łatwo ustalić, jak wielu Kwenów zamieszkuje Norwegię, ponieważ istnieją różne kryteria przynależności do grupy. Można powoływać się na spisy ludności jako na źródło, jednak, jak ostrzega Bjørnar Seppola (10), bywają one mylące. Jako przykład podaje Seppola spisy z lat 1930, kiedy to zarejestrowano 8215 Kwenów w Troms i Finnmarku oraz 1950, gdy zarejestrowano ich tylko 1724. Seppola uważa, że liczby te w większym stopniu odzwierciedlają życzenie władz norweskich, żeby kultura Kwenów i język fiński zanikły niż stan faktyczny (11).
Seppola przyjmuje za punkt wyjścia przy ustalaniu liczby Kwenów następujące cztery kryteria:
A. Używanie języka fińskiego w regularnej komunikacji z innymi fińskojęzycznymi osobami.
B. Umiejętność komunikowania się w języku fińskim. Kryterium to nie uwzględnia stopnia aktywności komunikacji w tym języku.
C. Poczucie odrębności etnicznej w stosunku do Norwegów i Saamów.
D. Świadomość własnego fińskiego pochodzenia (12).
Jeżeli przyjmiemy za punkt wyjścia kryterium A, 1500-2000 osób w Norwegii używa kweńskich dialektów w regularnej komunikacji z innymi Kwenami. Można to stwierdzić na podstawie badań przeprowadzonych w połowie lat 80. przez Aikio i Lindgren. Jeżeli uwzględnimy kryterium B, liczba Kwenów wynosi według danych Związku Kwenów Norweskich - NKF z 1994 r. 5000 - 7000 osób. Co do kryterium C, Związek Kwenów Norweskich podaje liczby 10 000 - 15 000. Jeśli natomiast chodzi o kryterium D, 18 217 mieszkańców Finnmarku w grupie wiekowej 20 - 62 w latach 1988 - 1992 podało, że dwoje lub więcej dziadków jest/było pochodzenia fińskiego. W Troms natomiast jest prawdopodobnie ok. 11 000 takich osób (13).
Najważniejsze tradycyjnie zamieszkane przez Kwenów tereny znajdują się w północnym Troms i Finnmarku. W północnym Troms można wymienić miejscowość Skibotn, gminy Nordreisa i Kvenangen, w zachodnim Finnmarku gminy Alta i Porsanger z wioskami Lakselv i Børselv. We wschodnim Finnmarku ważne wioski to Bugøynes, Neiden i Pasvik w południowym Varanger, natomiast po północnej stronie fiordu Varanger - Vestre Jakobselv, Vadsø i Skallelv. Kwenowie zamieszkuja również Tana. W Vardø mieszkało dawniej wiele osób fińskojęzycznych,teraz jednak ich liczba znacznie spadła (14).
Osadnictwo Kwenów w Norwegii
Według raportu rządu norweskiego dla parlamentu (Stortingsmelding) w pierwszych spisach ludności przeprowadzanych dla celów podatkowych w roku 1520 i później zarejestrowani są pojedynczy Kwenowie (15). W Norwegii zamieszkiwało ich niewielu, lecz rozrzuceni byli po dużym obszarze geograficznym. Prawdopodobnie byli to fińscy emigranci poszukujący pracy, którzy przybywali na wybrzeże północnej Norwegii, aby brać udział w sezonowych połowach ryb (16). O regularnej imigracji Kwenów do północnej Norwegii można mówić od pierwszej połowy XVIII wieku (17). Trwała ona przez wiek XVIII i XIX. Wspomina się również o kolejnej fińskiej imigracji po drugiej wojnie światowej. Badacze dzielą zazwyczaj imigrację na kilka etapów. Próbują też zbadać, jakie czynniki przyczyniły się do napływu ludności pochodzenia fińskiego do Norwegii.
Einar Niemi (18) dzieli fińską imigrację do Norwegii na trzy etapy. Pierwszy to okres ok. 1720-1820. Etap następny rozciąga się od lat 20. XIX wieku aż do końca stulecia, kiedy to napływ ludności pochodzenia fińskiego prawie ustał. Etap trzeci, to imigracja po drugiej wojnie światowej, zwłaszcza w latach 60. i później (19).
Podczas pierwszego etapu imigracji o atrakcyjności regionów Finnmark i Nord-Troms stanowiła przede wszystkim możliwość uprawy ziemi. Imigrantów nie było wówczas wielu, lecz założyli oni szereg osad w Tanadalen, Porsanger, Alta, Kvænangen, Nordreisa i Lyngen (20).
Tereny, na których osiedlali się Kwenowie, zamieszkane były nie tylko przez Norwegów, ale też przez Saamów. Małżeństwa pomiędzy Saamami i Kwenami nie stanowiły rzadkości (21). Wśród kweńskiej populacji od pierwszej połowy XVIII wieku dominowali mężczyźnie w średnim wieku. Według źródła z roku 1740 jedynie ok. 8% kweńskich mężczyzn przyjechało do Norwegii ze Szwecji lub Finlandii z żoną, natomiast 39% poślubiło saamskie kobiety (22). W czasie tym Kwenowie przejęli wiele cech kulturowych od swoich saamskich sąsiadów. Kwenowie stali się dwujęzyczni, zaczęli żyć z rybołówstwa, tak jak czynili to Saamowie, potrafili jednak lepiej od nich uprawiać ziemię. Nosili również ubrania i używali przedmiotów, które zazwyczaj uważane są za saamskie (23).
Børselv, 2006 rok, autor: Terje Aronsen. |
Wiek XIX w północnej Norwegii nazwany został przez Einara Niemi stuleciem imigracji (chociaż równie dobrze można by scharakteryzować go jako wiek emigracji, szczególnie ze względu na wyjazdy do Ameryki). Korzystne warunki gospodarcze sprawiały, że wiele grup, w tym Kwenowie, przyjeżdżało do tej części kraju. Do przyjazdu wciąż zachęcały możliwości uprawy ziemi oraz rybołówstwo, pojawiły się jednak nowe czynniki, a jeden z nich stanowił młody przemysł wydobywczy, m.in. kopalnia miedzi w Alcie. Często łączono rolnictwo z pracą w kopalni. Urbanizacja dawała impuls do przyjazdu służbie, robotnikom, rzemieślnikom i kupcom. Ludzie wykształceni robili kariery w administracji. W drugiej połowie XIX wieku i później, zachętę stanowiła praca przy budowie dróg, a później linii kolejowych. Imigracja kweńska w tym stuleciu może być postrzegana jako kontynuacja imigracji sezonowej do pracy w rybołówstwie. Różnicę stanowiła gałąź gospodarki, na którą skierowana była imigracja w drugiej połowie wieku. Najczęściej przyjazdy do północnej Norwegii skutkowały trwałym osadnictwem (24).
Mówi się także o trzecim etapie imigracji. Miał on miejsce po drugiej wojnie światowej. Podobnie jak wcześniej, również i wtedy decydującą rolę odegrała imigracja zarobkowa o charakterze sezonowym, która w dużym stopniu zaowocowała osadnictwem (25). W Norwegii istniało duże zapotrzebowanie na siłę roboczą w przemyśle rybnym, zwłaszcza w sezonie letnim. Jednocześnie w północnej Finlandii nastały ciężkie czasy z powodu transformacji rolnictwa i leśnictwa (26).
Kwenowie we współczesnej Norwegii - rewitalizacja i zagadnienie tożsamości
Do renesansu Kwenów od lat 80. XX wieku przyczyniły się różne czynniki. Teemu Ryymin (27) wymienia trzy, które według niego są podstawowe. Jeden to etniczna rewitalizacja w skali światowej, która rozpoczęła się mniej więcej w latach 60. Drugi - to napływ emigrantów z Finlandii do północnej Norwegii w latach powojennych. Spowodował on, że potomkowie wcześniejszych imigrantów musieli określić swoją tożsamość w odniesieniu do nowych przybyszów. Wreszcie trzecia przyczyna to pojawienie się form działalności, które Kwenowie mogli wykorzystać. Wzorem stały się organizacje założone przez Finów oraz Saamów (28).
Jednym z głównych czynników był zatem rozwój poczucia własnej tożsamości oraz odrębności etnicznej.
Nazwa organizacji Związek Kwenów Norweskich oraz podtytuł gazety "Ruijan Kaiku", brzmiący "Kweńsko - fińska gazeta w Norwegii" mogłyby wskazywać na to, że Kwenowie uważają się za odrębną grupę. Teemu Ryymin zwraca jednak uwagę na fakt, że materiały publikowane zarówno przez Związek Kwenów Norweskich, jak przez "Ruijan Kaiku" niekoniecznie informują, jak zwykli Kwenowie postrzegają swoją tożsamość (29). W tym miejscu można jednak zadać sobie pytanie, co tak naprawdę oznacza określenie 'zwykły Kwen'. W którym momencie mieszkaniec Vadsø, Skallelv, Alty czy też dowolnej innej miejscowości traci status 'zwykłego Kwena' i staje się Ťdziałaczemť? Czy dzieje się to w chwili, gdy zaczyna wypowiadać w mediach na temat Kwenów? Gdy napisze na studiach pracę zaliczeniową związaną z tą tematyką? Gdy wstąpi do kweńskiej organizacji?
Norwescy obywatele pochodzenia fińskiego używają w stosunku do siebie różnych określeń. Sigrid Skarstein pisze, że jej informatorzy uważają się przede wszystkim za Norwegów oraz mieszkańców Finnmarku, lecz nazywają się również Kwenami lub potomkami fińskich imigrantów. Zdaniem Skarstein, struktura etniczna ludności jest obecnie znacznie bardziej zróżnicowana niż dawniej, czego przyczynę stanowią interetniczne małżeństwa. Skutek tej sytuacji jest taki, że tożsamość etniczna stała się kwestią wyboru (30). Także autorka niniejszego artykułu zetknęła się lub słyszała o sytuacjach, w których poszczególni członkowie tej samej rodziny różnie określają swoją przynależność etniczną, np. jedna z blisko ze sobą spokrewnionych osób uważa się za Kwena, druga za Saama. Zdarza się też, że informatorzy podkreślają dychotomię pomiędzy swoją przynależnością państwową (norweska) a etniczną (kweńska).
|
Trudności, które można napotkać przy próbie opisania etnicznej tożsamości mieszkańców północnej Norwegii uwidocznione są między innymi w wynikach badań Bjørna Olava Medgarda przeprowadzonych w Vadsø. Megard wymienia kilka sposobów określania przynależności etnicznej (31): 1. Kategoria "albo/albo" - jednostka jest albo Norwegiem albo Kwenem bądź Saamem; 2. Kategoria "i/i" - jednostka wykazuje przynależność do więcej niż jednej grupy; 3. Kategoria "ani/ani" - jednostka wykazuje przynależność mieszaną, tzn. nie przynależy do żadnej "czystej" etnicznie kategorii. Stopień zawikłania kwestii przynależności etnicznej wyraża też wypowiedź pisarki Bente Pedersen pochodząca z wywiadu dla czasopisma "Nordnorsk magasin":
Oczywiste jest, że wyrosłam w kweńskim społeczeństwie. To ta kultura była najbliższa, to z nią mieliśmy największy kontakt. Było jednak więcej elementów niż tylko kweńskie: saamskie czy też elementy [kultury] Saamów morskich, miały jednak one niższy status. Dlatego o tym, co saamskie nie mówiło się (...), chociaż to co kweńskie stało niżej niż to co norweskie (...). Dopiero moje pokolenie uważa, że w porządku jest być Kwenem. Następnie poszliśmy jeszcze dalej w definiowaniu samych siebie - twierdząc, że jesteśmy wszystkim, ale nie istnieje na to nazwa. Mawiam więc, że jestem koktajlem z Nordkalotten (32).
Trzeba jednak wspomnieć także o szeregu inicjatyw mających na celu wyodrębnienie i podkreślenie tego co kweńskie oraz zaakcentowanie obecności Kwenów w Norwegii dawniej i dziś. Za przykład można tu podać wspomniany wcześniej Związek Kwenów Norweskich, gazetę "Ruijan Kaiku", poświęcone przede wszystkim Kwenom czasopismo naukowe "Arina", kurs języka kweńskiego na Uniwersytecie w Tromsø, dążenie do stworzenia jednolitych podstaw tegoż języka w formie pisemnej czy też Kweński Instytut w Børselv. W tych i wielu innych przejawach życia kulturalnego, społecznego i naukowego widać wyraźne dążenie do zaakcentowania odrębności Kwenów w stosunku do Finów i Finlandii jako państwa. Pojawiają się nawet głosy twierdzące, że Kwenowie są nie tylko mniejszością w Norwegii, ale powinni mieć też w tym państwie status ludności tubylczej. Postulaty te uzasadniane bywają wzmiankami o Kwenach w średniowiecznych źródłach. Z drugiej jednak strony działania takie wzbudzają nieraz ogromny sprzeciw wśród osób mogących jakoby zaliczać siebie do Kwenów, czujących jednak niechęć do tego etnonimu i podkreślających swoje przywiązanie do fińskich korzeni.
Przypisy:
1. E. Karikoski, A. Pedersen, Kvenane/dei finskatta i Noreg. Språk, kultur og tilhøvet til nyinnvandrar, Institut for språk og litteratur, Universitet i Tromsø 1996, s. 2.2. H.Kr. Eriksen, Kvenene - det finske folket i Nord-Norge, w:"Håløygminne" 1967 nr 4, s. 217.
3. E. Niemi, Kven - et omdiskutert begrep, w:"Met Ruijassa" 1991, listopad , nr 2, s. 6.
4. Fińskie Lasy
5. H.Kr. Eriksen, Kvenene ..., s.217-218.
6. Obszar obejmujący arktyczne tereny Norwegii, Szwecji i Finlandii oraz północnozachodnią część Rosji.
7. S. Skarstein, Mobilitet og stabilitet. Kveners og finlenderes bidrag til stabilisering av innbyggertallet i Finnmark, w: G.J. Valen, K. Sakhaug, K.Schande (red.), Flytting og forandring i Finnmarks fortid. Artikkelsamling fra museene i Finnmark, Alta 2002, s.85.
8. Niemi, Kven ..., s. 10.
9. Ibidem
10. Bjørnar Seppola: Norsk skolepolitikk overfor kvenene 1720-1996, Hovedoppgave i finsk språk, Universitetet i Tromsø, wiosna 1996, s. 16.
11. Ibidem
12. Ibidem, s. 16-17.
13. Ibidem, s. 17-18.
14. Karikoski, Pedersen, Kvenane ..., s. 8-9.
15. Stortingsmelding nr 15 (2000-2001), 4.2.1.
16. Helge Guttormsen, Kvensk innvandring til Nord-Norge w: "Ottar" nr 3/2001.
17. Stortingsmelding nr 15 (2000-2001), 4.2.1.
18. Einar Niemi: Den lange, lange sti over myrene og ind i skogenene. Hvem har trakket opp den? w: Einar Arne Drivenes, Marit Anne Hauan Helge A. Wold "Nordnorsk kulturhistorie 2. Det mangfoldige folket" s. 119-131.
19. Ibidem, s. 124-125.
20. Ibidem, s.124.
21. Ivar Bjørklund, Fra "Bøgdelap" til "qvan". Etnisk identitet som økonomisk tilpasning blant kvaner og samer på 1700-tallet, w: "Heimen" nr. 3, 1983 XX, s. 163.
22. Guttormsen: Kvensk ..., s. 25.
23. Bjørklund: Fra ..., s. 164-165.
24. Niemi: Den lange ..., s. 125.
25. Niemi: Den lange ..., s.125.
26. Skarstein, Mobilitet ... , s. 100-101.
27. T. Ryymin, Creating Kveness: identity building among the Arctic Finns in northern Norway, w: "Acta Borealia", 2001, nr 1, s. 51-67.
28. Ibidem, s. 62.
29. Ibidem, s. 55.
30. Skarstein, Mobilitet ..., s. 102.
31. Bjørn Olav Megard, Kvener eller finskatta: en undersøkelse av betegnelse "kvener" og "etterkommere etterefinske innvandrere" i politisk diskurs og i utforming av identitetstilknytning, Hovedoppgave i sosialantropologi - Universitetet i Oslo.
32. Hans Kr. Eriksen: Nordkalottcoctail i Skibotn w: "Nordnorsk magasin", 2/1996, s. 8.
Bibliografia:
-
Bjørklund Ivar
- Fra "Bogdelap" til "qvæn". Etnisk identitet som økonomisk tilpasning blant kvæner og samer på 1700-tallet, w: "Heimen"" nr. 3, 1983 XX, s. 161 - 169. Eriksen Hans Kr.
- 1967, Kvenene - det finske folket i Nord-Norge w: "Håløygminne", 1967, nr 4, s. 217 - 241.
- 1996, Nordkalottcoctail i Skibotn w: 'Nordnorsk magasin', 2/1996, s. 8 - 12. Guttormsen Helge
- 2001, Kvensk innvandring til Nord-Norge w: "Ottar", nr 3, s. 22 - 27. Karikoski Elin, Pedersen Aud-Kirsti
- 1996, Kvenane/dei finskætta i Noreg. Språk, kultur og tilhøvet til nyinnvandrar, Institut for språk og litteratur, Universitet i Tromsø. Megard Bjørn Olav
- 1999, Kvener eller finskætta: en undersøkelse av betegnelse "kvener" og "etterkommere etterefinske innvandrere" i politisk diskurs og i utforming av identitetstilknytning, Hovedoppgave i sosialantropologi - Universitetet i Oslo. Niemi Einar
- 1991, Kven - et omdiskutert begrep w: "Met Ruijassa", Listopad, nr 2, s. 5 - 10.
- 1994, Den lange, lange sti over myrene og ind i skogenene. Hvem har trakket opp den? w: E. A. Drivenes, M. A. Hauan H. A. Wold Nordnorsk kulturhistorie 2. Det mangfoldige folket, s. 119 - 131. Ryymin Teemu
- 2001, Creating Kveness: identity building among the Arctic Finns in northern Norway, w: "Acta Borealia", nr 1, s. 51 - 67. Seppola Bjørnar
- 1996, Norsk skolepolitikk overfor kvenene 1720-1996, Hovedoppgave i finsk språk, Universitetet i Tromsø. Skarstein Sigrid
- 2002, Mobilitet og stabilitet. Kveners og finlenderes bidrag til stabilisering av innbyggertallet i Finnmark, w: Valen, Johanne Gerd, Sakvhaug, Kjersti; Schande, Kjersti (red.), Flytting og forandring i Finnmarks fortid. Artikkelsamling fra museene i Finnmark, Alta. Stortingsmelding nr 15 (2000-2001).
Galeria: Syberia - wśród wielkiej wody Bajkału i uśmiechniętych twarzy Buriatów
Jadąc koleją transsyberyjską ponad 5000 kilometrów na wschód od Moskwy docieramy do Autonomicznej Republiki Buriacja. Kraj to piękny, lesisty, jednak srogi. Zima trwa tutaj od października do maja a temperatury sięgają niekiedy poniżej 50 stopni Celsjusza.
Komunikaty
Etnologia.pl
czasopismem
Pragniemy poinformować, iż z dniem 31.03.2010 roku decyzją Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział I Cywilny strona internetowa www.etnologia.pl została zarejestrowana jako czasopismo pod tytułem Etnologia i wpisana do rejestru Dzienników i Czasopism Sądu Okręgowego w Poznaniu pod numerem RPR 2613.
Serwisy powiązane tematycznie
O Ludach Północy
Arktyka.org - informacje o rdzennych ludach zamieszkujących obszary Arktyki i terenów subarktycznych. Historia, kultura, teraźniejszość.
Indianie Ameryki Pn.
Indianie.org.pl - kultura, sztuka i tradycja Indian Ameryki Północnej - teksty, galerie fotografii, krótkie prezentacje filmowe i muzyka.