Etnologia.pl
O serwisie
Zadaniem, jakie stawiamy przed sobą, jest uwolnienie etnologii z jej akademickiej niedostępności; wykazanie, jak daleko i szeroko poza mury uczelni może sięgać ...
czytaj...
Etnologia.pl poleca

Postkolonializm
Young dokonuje przeglądu kulturowych, społecznych i ...
Etnologiczne spojrzenie na rzeczywistość
Serwis etnologiczny
Świat
Mandżuria - historyczne aspekty procesu akulturacji
Patrząc dziś w stronę Chin i problemów narodowościowych tego kraju, myślimy głównie o okupowanym od 1949 roku Tybecie. Tymczasem chciałbym zwrócić uwagę na północne tereny graniczące obecnie z Federacją Rosyjską. Mandżuria to obecnie trzy prowincje w północno-wschodnich Chinach.(1) Myślę, że krótki rys historyczny tego obszaru, pozwoli naświetlić obecną sytuację.
W miarę podboju Chin przez Mandżurów ich liczba nieustannie malała. Byli oni dziesiątkowani w niekończących się wojnach, ale też ulegli rozproszeniu obsadzając stołeczne stanowiska na podbitych terenach. Tam, otoczeni rzeszą obcych etników, szybko ulegali wynarodowieniu. Próbowali temu zaradzić poprzez odgradzanie się od miejscowej ludności murem przepisów. Jednak pomostem były chińskie Chorągwie, które utrzymywały z Mandżurami różne kontakty i w ten sposób przygotowywały grunt pod przyszłe schińszczenie. Stopniowo dominacja Chińczyków zaznaczała się coraz wyraźniej, a przełomowym okresem był początek XX wieku. Wydarzenia, jakie miały wówczas miejsce, to między innymi Powstanie Bokserów, wywołana nim interwencja rosyjska, następnie wojna rosyjsko-japońska i wreszcie w 1911 roku - wybuch rewolucji. Splot wszystkich tych faktów doprowadził do obalenia cesarstwa i wyzwolenia długo tłumionych w chińskim społeczeństwie resentymentów antymandżurskich.

(kliknij na mapkę aby powiększyć).
Źródło: The University of Texas at Austin, University of Texas Libraries
www.lib.utexas.edu/maps/china.html
Od tej chwili sytuacja Mandżurów stale się pogarszała. Chińscy nacjonaliści pozbawili ich tradycyjnych warkoczy, wprowadzili zakaz używania mandżurskich nazwisk, własnego szkolnictwa i rządowych pensji. W tej sytuacji kultura Mandżurów zaczęła szybko obumierać, zwłaszcza że oni sami odżegnywali się od kompromitującej mandżurskości. W wyniku tej sytuacji dosyć szybko przestał funkcjonować język. Przyjmuje się, że obecnie mandżurski jest językiem wymierającym i posługuje się nim niewielka liczba ludzi żyjących w trudno dostępnych wioskach górskich. Taki pogląd przynajmniej prezentuje lingwista, prof. Alfred Majewicz. Upowszechnienie języka chińskiego, zwłaszcza w jego formie pisemnej, narzuciło chiński system pojęciowy, co miało kluczowe znaczenie dla przejmowania sposobu myślenia i postrzegania świata w formie przyjętej w kulturze chińskiej. Trzeba w tym miejscu dodać, że język mandżurski nie posiada statusu języka oficjalnego.
System chiński akceptował jednostki spoza Hanów (narodu stanowiącego obecnie ok. 92% ludności Chin) w ramach specyficznej instytucji zakładników, czyli dzieci obcych przywódców lub lokalnych administratorów. Po zdobyciu odpowiedniego wykształcenia i wrośnięciu w środowisko, pozostawały one najczęściej w Chinach i zdarzało się, że ludzie ci osiągali wysokie pozycje społeczne. Na ogół przyjmowali chińskie nazwiska i po kilku pokoleniach ich potomstwo było całkowicie zasymilowane.
Warstwy rządzące wśród mniejszości były przeciągane przez licznie organizowane uroczystości, nadawanie tytułów honorowych oraz oddziaływanie psychologiczne, polegające na demonstrowaniu potęgi państwa oraz atrakcyjności kultury chińskiej w wymiarach materialnym i ideowym. Miało to za zadanie pobudzać pragnienie asymilacji i tak rzeczywiście działało.
Na niższym poziomie, wśród ludu, działały inne motywy wiodące do asymilacji, na dodatek bez zachęty ze strony chińskiej. Tutaj przyjęcie chińskiego wzoru miało służyć utrzymaniu tradycyjnego modelu gospodarczego. Przedmiotem zainteresowania kolonistów chińskich były przede wszystkim dogodne do uprawy ziemie nizinne. Zależność między typem gospodarki a stopniem asymilacji polegała na wyraźnej prawidłowości - środowisko sprzyjające intensywnej uprawie ziemi narażone było w pierwszej kolejności na chińską kolonizację, toteż utrzymanie się w jego granicach wymagało upodobnienia się do potencjalnych najeźdźców: Hanów.
Co obecnie pozostało z ludów Mandżu
1. "Nominalni Mandżurowie" - skupieni głównie w Mandżurii oraz w Pekinie i innych większych miastach, głównie północnych. Językiem ojczystym włada nieokreślona, lecz na pewno mniejsza niż 1% liczba ludzi zamieszkałych w paru wsiach północnej Mandżurii (nad Amurem i Nonni). Wszyscy inni Mandżurowie, łącznie z tymi z Autonomicznego Powiatu, nie różnią się praktycznie niczym od swoich chińskich sąsiadów.
2. Sibo - żyją w dwu izolowanych przestrzennie grupach: na terenie Mandżurii południowej oraz w dolinie Lli (Xinjiang) (2), gdzie zostali przesiedleni w połowie XVIII wieku, aby uformować tam wojskowy garnizon. Mandżurscy Sibo poddani zostali silnym wpływom akulturacyjnym Hanów, podczas gdy grupa z Xinjiang, zamieszkując w zwartych społecznościach lokalnych, zachowała wiele z tradycyjnej kultury. Oni też posiadają własny powiat autonomiczny. Używają również pisma mandżurskiego dostosowanego do własnych cech fonetycznych.
3. Hedże - posiadają autonomię najniższego, gminnego szczebla. Rozmieszczeni są nad Amurem w północno-wschodnich Chinach przy granicy z Federacją Rosyjską.

(kliknij na mapkę aby powiększyć).
Źródło: The University of Texas at Austin, University of Texas Libraries
www.lib.utexas.edu/maps/china.html
Dane liczbowe
Przyjmuje się, że (jednak są to oficjalne chińskie statystyki, którym nie można ufać do końca) w roku 1953 liczba Mandżurów zamieszkałych na terenie Chin wynosiła około 2 miliony 400 tysięcy. W roku 1982 było ich już 4 299 159 osób, natomiast w 1990 roku aż 9 821 180 osób.(3)
Pozycja mniejszości w Chinach
Koncepcja Czang Kaiszeka zakładała biologiczne pojmowanie więzi między Hanami a mniejszościami, tzn. że mniejszości narodowe genetycznie pochodzą od Hanów. Były to czasy republikańskie - czyli po I Wojnie Światowej. Z drugiej strony, uznano prawa czterech najważniejszych mniejszości, wybranych ze względów politycznych. Jedynie Mandżuria została wybrana ze względów historycznych.
Po II Wojnie Światowej wahano się między polityką pełnej asymilacji a tworzeniem okręgów autonomicznych na wzór Związku Radzieckiego (konstytucja z 1954 roku) a obecnie sprawy te reguluje ustawa z 1984 roku. Trzeba jednak dodać, że zasięg owej autonomii (nawet tej pozornej) jest mniejszy niż w był w ZSRR. Mandżurowie w przeciwieństwie do innych mniejszości, mają większy dostęp do kariery ogólnokrajowej i liczniejszy odsetek inteligencji. Wiąże się to z ich daleko posuniętą asymilacją z kulturą dominującą. Obserwuje się wzrost zainteresowania działalnością folklorystyczną mniejszości. Jest ona popierana przez państwo co można zaobserwować po tworzonych parkach mniejszości etnicznych na wzór skansenowski.
I jeszcze ciekawostka
Dopiero w 1951 roku zakazano ustawowo dodawania do nazw grup etnicznych znaku klasyfikującego oznaczającego psa. Przyjęto bowiem, iż taka klasyfikacja może wskazywać na kategorię odbiegającą od człowieczeństwa.
PRZYPISY:
1. Prowincje, o których wspominam to: Mongolia Wewnętrzna, Heilongjiang oraz Jilin.
2. Xinjiang to najdalej wysunięta prowincja w kierunku północno-zachodnim Chińskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej.
3. Dane pochodzą z Beijing Xinxing, str. 4.
ŹRÓDŁA:
1. Szynkiewicz Sławoj, Zróżnicowanie etniczne Chin, Sprawy Narodowościowe, tom VI 1997 r.
2. Tulisow Jerzy, Problemy etnogenezy Mandżurów, Etnografia Polski.
3. Cabanowski Marek, Tajemnice Mandżurii, Polacy w Harbinie.
4. Tulisow Jerzy, Legendy Ludów Mandżurii.
5. Wszystkie mapy pochodzą ze strony The University of Texas at Austin, University of Texas Libraries,
www.lib.utexas.edu/maps/china.html
|
kitty @ 05 May 2007 08:39 pm
hehe ponoć mam urode mandzurska sama nie wiem co o tym myslec
Komunikaty
Etnologia.pl
czasopismem
Pragniemy poinformować, iż z dniem 31.03.2010 roku decyzją Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział I Cywilny strona internetowa www.etnologia.pl została zarejestrowana jako czasopismo pod tytułem Etnologia i wpisana do rejestru Dzienników i Czasopism Sądu Okręgowego w Poznaniu pod numerem RPR 2613.
Serwisy powiązane tematycznie
O Ludach Północy

Arktyka.org - informacje o rdzennych ludach zamieszkujących obszary Arktyki i terenów subarktycznych. Historia, kultura, teraźniejszość.
Indianie Ameryki Pn.
Indianie.org.pl - kultura, sztuka i tradycja Indian Ameryki Północnej - teksty, galerie fotografii, krótkie prezentacje filmowe i muzyka.