EtnologiaMuzyka
Muzyczna podróż po kontynentach
Ciekawy artykuł? Zamieść na:
|
W poszukiwaniu rodzimych pieśni.
Kolekcjonowanie tradycyjnych pieśni ludowych w Nowej Zelandii.
strona: | 1 | 2 | 3 |
Przenosimy się teraz do oddziału Stowarzyszenia Folkloru w Auckland, gdzie działała czwórka najbardziej aktywnych kolekcjonerów: Angela Annabell, Pat i Rudy Sunde oraz Bill Worsfold. Wszyscy oni pracowali na raczej małą skalę, a uzyskali pieśni od informatorów w Auckland i landów północnych.
Zmarła Angela Annabel [1940-2000] studiowała na doktorat w School of Music na Uniwersytecie w Auckland. Jej praca naukowa - 'Aspekty etosu pieśni ludowej Nowej Zelandii' (20) zawiera materiał, w którym kolekcjonowała głównie nagrania. Są to m.in.: The Dying Stockman i The Wild Colonial Boy [obydwa australijskie] oraz inne angielskie rymowanki. Głównym odkryciem był Captain Matheson, lokalna wersja Son of a Gambolier, opisujący nikczemne sprawki kapitana lokalnej brygantyny.
Kolejną zasługą Annabell jest zapis Nowej Zelandii w 'Europejskiej Muzyce Ludowej' w New Grove Dictionary of Music and Musicians [patrz: edycja 2001], który rozszerza poprzedni wpis pod tym samym nagłówkiem [autorstwa John'a Mansfield'a Thomson'a - patrz: edycja 1980] (21) Jest to dobre podsumowanie, zawierające zarówno pieśni ludowe jak i muzykę oraz krótką bibliografię.
Rudy Sunde to długoletni pieśniarz ludowy i entuzjasta, ze szczególnymi uwzględnieniem szant. Jego zespół The Maritime Crew regularnie występuje w Auckland - poza tym wydał kilka CD. Praca kolekcjonerska Sunde rozpoczęła się w latach 70. XX w. Pieśni, które zgromadził wraz z żoną Pat Sunde, zawierają Captain Matheson [z tego samego źródła co Annabell] oraz wersje dwóch innych pieśni znalezionych przez Ronę Bailey [The Gay Muttonbirder, Foggy Foggy Banks]. Te były ważne, gdyż były to pierwsze wersje zachowane z nienaruszoną linią melodyczną. Wszystkie te piosenki zostały nagrane a następnie przelane na papier dla Stowarzyszenia.
Czwartym kolekcjonerem związanym ze Stowarzyszeniem Folkloru w Auckland jest Bill Worsfold, obecnie 'pełnoetatowy' pieśniarz ludowy z ogromnym doświadczeniem tournee, zarówno tutaj, jak i po drugiej stronie oceanu, wraz ze swoją małżonką Kath Worsfold w duecie. Najciekawsze pieśni Stowarzyszenia Folkloru w Auckland zgromadzone przez Worsfold'a od wybitnego osiemdziesięciolatka w Whangarei - Harold'a Curtis'a- Smith'a. Pieśni Curtis'a-Smith'a nie zostały 'znatywowane' w żaden sposób, a zawierają wersję angielską Wing Wang Waddle O oraz XIX w. wersję The Same Old Game. Inne pieśni zgromadzone przez Worsfold'a zawierają fragmenty ballady wyścigów konnych Hakaru Races, a także The Little Shirt My Mother Made for Me, nauczonej od źródła w latach 20. XX w., oraz kilka lokalnych tekstów. Wszystkie te pieśni zostały nagrane na kasetę od samych źródeł.
Bill Worsfold wygłosił także interesującą teorię o niedostatku gromadzonych pieśni ludowych Nowej Zelandii. Uważa on bowiem, że większość wczesnych kolekcjonerów poszukiwała pieśni ludowych na niewłaściwych terenach - powinni skoncentrować się nie na dawnych obszarach pól złotonośnych, tylko gumy. I w ten właśnie sposób cenny czas został zaprzepaszczony. Według Worsfold'a: Gorączki złota są, w swojej naturze, ulotne, przejściowe. Ci sami mężczyźni, którzy pędzili do Nowej Zelandii za złotem, nie tracili czasu w pędzie gdzie indziej, gdy pojawiały się protesty, zatem bardzo mało znaleziono od potomków poszukiwaczy.
Z drugiej strony, kopacze pól gum przeznaczali swoje dochody by kupić ziemię i rozwinąć farmy. Ich potomkowie są tam do dnia dzisiejszego.
Ze względu na zmieniające się okoliczności, Stowarzyszenie Folkloru [wraz z różnymi oddziałami] zostały zamknięte w latach 1974-75. Prawdopodobnie głównym czynnikiem przyczyniającym się do zamknięcia oddziału w Wellington było odejście Frank'a Fyfe'a w 1974r. Ale nawet wcześniej pojawiały się problemy. W 1972r., w jego rocznym przemówieniu AGM, Fyfe wyraził żal z powodu braku nowych członków oraz słabnącego zaangażowania ze strony obecnych członków w Wellington. Mając na względzie to, iż każdy zaangażowany był ochotnikiem, kolekcjonującym w swoim czasie wolnym i na własny koszt, zrozumienie tego nie jest trudne. Po pewnym czasie, gdy początkowy entuzjazm się wypalił, takie przedsięwzięcie, aby funkcjonować dalej, przechodzi do 'kolejnego etapu' jakim jest poszukiwanie wsparcia finansowego [do tej pory rządy Nowej Zelandii wykazały marne zainteresowanie]. Prawdopodobnie, następnym powodem zaniku ogólnego entuzjazmu był zniechęcający brak efektów w kolekcjonowaniu pośród niektórych oddziałów, choć niekoniecznie oznaczało to, że materiały się kończyły.
Od połowy lat 70. XX w., tylko Phil Garland, spośród pierwotnych członków Stowarzyszenia Folkloru, kontynuował aktywne działania kolekcjonerskie. Jego działalność w Nowej Zelandii została przerwana w latach 90. XX w. przeprowadzką do Australii. Obecnie wrócił i zamierza opublikować kolejną kolekcję.
Podsumowanie
![]() ![]() ![]() |
W ciągu ostatnich 20 lat garstka innych osób miała znaczący wkład w kolekcjonowanie, lecz mała część tej dziedziny została zrealizowana.
Osobiście mam nadzieję, że zgromadzono więcej materiału. Na przykład, słyszałem, że pamięta się kilka starych irlandzkich ballad na Zachodnim Wybrzeżu. Prawdopodobnie istnieje niewielka ilość dziedzictwa do skolekcjonowania od społeczeństwa włóczęgów, którzy często parodiowali stare studenckie i wojskowe pieśni z lat 40. i 50. XX w., choć wiele tekstów piosenek jest dostępna w różnych śpiewnikach klubowych.
Może się okazać, że starszy folklor nowozelandzki przetrwał w różnych gatunkach od pieśni ludowych - jako wiersz lub 'lokalna legenda'. Wydano dużo świetnych książek zawierających wiersze, stare opowiadania i powiązany folklor. Mogą one traktować o pewnych dystryktach lub miastach, zawodach [np.: żołnierze, kolejarze, myśliwi] lub po prostu wspomnienia. Pisarze, którzy przychodzą mi na myśl to Jim Henderson, David McGill i Graham Hutchins. Książki te nie mają charakteru naukowego, co wskazuje na silne wiejskie zainteresowania.
Istnieje kilka ogólno naukowych badań w dziedzinie, jaką jest folklor. Fred McCormick wspomina Brian'a Sutton'a-Smith'a i jego książki o dziecięcych grach, rymowankach i piosenkach. Janice Ackerly opublikowała także artykuły na ten temat. Przeprowadzono również prace nad lokalnym slangiem i ogólną etymologią języka angielskiego Nowej Zelandii, który zyskał rozgłos dzięki regularnym programom radiowym.
Jeśli chodzi o pieśni, mało badań zostało przeprowadzonych na poziomie naukowym, poza pracą Angeli Annabell, Les'a Cleveland'a i Roberta Hoskins'a [specjalisty pieśni Charles'a Tchather'a]. (22) Nie istnieją żadne wydziały folklorystyczne ani kursy na studiach wyższych uniwersytetów, poza tymi odnoszącymi się do tradycji kulturowej Maori lub Polinezji bądź etnografii innych kultur.
Choć są oznaki zmian. Historyk James Belich poświęca kilka rozdziałów w swojej bestsellerowej książce pt.: Paradise Reforged, jak to nazywa 'pakeha folklore' [tj. folklorowi Nowozelandczyków o Europejskim pochodzeniu]. (23) Rozdziały te analizują motywy i kwestie kulturowe na obszarze lokalnej kultury XX w., używając materiałów ludowych i źródeł literackich. Jest to swoista wskazówka, której, mam nadzieję, inni pisarze i badacze będą się trzymać. I być może praca ta, w różnych wydziałach Antropologii Społecznej wkroczy w obszary folkloru. W ostatnich latach Ministerstwo Kultury Nowej Zelandii przeprowadziło różne, publiczne sprawozdania na temat wagi zachowania i badania 'Dziedzictwa' - wydaje się więc to idealnym czasem, by przy tym trwać!
Zanim skończę, chciałbym wspomnieć o kilku ważnych osobach, których brakuje w głównych częściach tej pracy. Większość jest [lub była] odrobinę zaangażowana w bieżące kolekcjonowanie, ale wszyscy mieli w tym taki czy inny udział:
- John A Lee (1891-1982): główna postać polityczna i pisarz, którego książka Roughnecks, Rolling Stones and Roustebouts zawiera pieśni ludowe, wiersze i opowiadania z tradycją 'włóczeg' w Nowej Zelandii. (24)
- Conrad Bollinger (1929-1975): wydawca małego, wysoko upolitycznionego śpiewnika Kiwi Youth Songs, zawierającego różne pieśni polityczne owych czasów. (25)
- Elsie Locke (1912-2001): lokalna pisarka i pedagog; Locke zgromadziła znaczną ilość niepublikowanych materiałów folkowych, głównie otrzymanych od innych kolekcjonerów. Sama zgromadziła fragmentaryczne pieśni ludowe i wiersze na początku lat 50. i 60. XX w.
- Ruth Park: lokalna pisarka, która zawarła kilka tekstów w swej książce z lat 50. XX w. One-a-Pecker, Two-a-Pecker, najbardziej znacząco Bright Fine Gold. Teksty te częściowo opierały się na jej własnych poszukiwaniach i częściowo na jej [i jej mężu] inwencji. (26)
- Robert Hoskins: specjalista zajmujący się życiem i pieśniami Charles'a Thatcher'a podróżującego pieśniarza, który był płodnym autorem pieśni tematycznych podczas podróży na złoża złotonośne lat 60. XIX w. Niektóre z tych pieśni przetrwały jako pieśni ludowe, duża ich część została wydrukowana w małych śpiewnikach przez samego Thatcher'a. Hoskins napisał wiele książek i artykułów na temat Thatcher'a [patrz bibliografia].
- Mike Harding: lokalny entuzjasta muzyki, autor i piosenkarz. Książka Harding'a z 1992r. pt.: When the Pakeha Sings of Home to kompleksowa bibliografia lokalnego folku i piosenek popularnych. Harding również wydobył na światło dzienne różne pieśni o charakterze ludowym w książkach i artykułach prasowych. Muszę poświadczyć jak głęboki wpływ miała ta właśnie książka na moje badania.
- John Archer: jako twórca i wydawca strony internetowej New Zealand Folksongs (www.folksong.org.nz), Archer prowadził dostępne i wartościowe źródło na temat rodzimej muzyki i informacji. Strona zawiera dużo podstawowych materiałów o wybranych pieśniach, zawierających pisma Franka Fyfe'a The Maorilander.
Jeśli ktokolwiek z czytających tę pracę uzna, iż pominąłem kogoś, kto powinien się tu znaleźć, proszę o kontakt i oświecenie mnie. To samo w przypadku poprawek, błędów rzeczowych lub komentarzy ogólnych. Na koniec, chciałbym podziękować z całego serca tym wszystkim, którzy pomagali mi w przygotowywaniu tego artykułu oraz mieli czas i cierpliwość odpowiadać na pytania i oferowali swoje komentarze.
Michale Brown - kwiecień 2006.
Wybrana bibliografia:
• Bailey, Rona & Roth, Herbert, Shanties by the Way, Whitcombe and Tombs, Wellington, 1967.
• Cleveland, Les, The Songs We Sang, Editorial Services, Wellington, 1959.
• The Great New Zealand Songbook, Godwit Press, Auckland, 1991.
• Dark Laughter, Praeger, Westport, Connecticut, 1994.
• Colquhoun, Neil, New Zealand Folksongs, WEA, Auckland, 1965.
• New Zealand Folksongs - Song of a Young Country, Reed, Wellington, 1972.
• Fyfe, Frank, The Maorilander (Volume 1-6), NZ Folklore Society, Wellington, 1971-73.
• A "Shanties" or Two, NZ Folklore Society, Wellington, 1970.
• Garland, Phil, The Singing Kiwi, Willy Wag, Albion Park, 1996.
• Harding, Mike, When the Pakeha Sings of Home, Godwit Press, Auckland, 1992.
• Hoskins, Robert, Goldfield Balladeer, Collins, Auckland, 1977.
• An Annotated Bibliography of Nineteenth Century New Zealand Songbooks, School of Music - University of Canterbury, Christchurch, 1987.
Przypisy:
1. Annabell, Angela, 'The Australian Influence on New Zealand Folk Song', Music in New Zealand, Lato 1989/90.
2. ibid.
3. Obszar, który obszedłem, to tradycja zespołów społecznych w Nowej Zelandii. Zawiera on dobrze znany 'Kokatahi Band', który jest orkiestrą ludową składającą się z akordeonów, skrzypiec, banjo i mieszanych instrumentów hybrydowych, stworzoną w 1910r. w Kokatahi na zachodnim wybrzeżu południowej Islandii. Istnieją także słowiańskie i dalmackie zespoły w kilku miastach landów północnych, których pochodzenie w niektórych przypadkach datuje się na XIX w. Inną tradycją jest Szkockie granie na dudach, zarówno w grupach jak i solo, co jest znane na wskroś Nowej Zelandii. Mogłyby one być najstarszymi 'żyjącymi' dźwiękami innej niż polinezyjska tradycji muzycznej w Nowej Zelandii.
4. Oczywiście, wielu innych pracowników pochodzi z Europy, Chin i innych zakątków.
5. Jedynymi wydaniami komercyjnymi w tej dziedzinie w Nowej Zelandii były dwie kasety: While the Billy Boils Volume 1 & 2 (1980, prod. Phil Garland), Down Under D005/D006. Obydwie nie są już dostępne.
6. The Chantey: Sailor Memories: The Songs of the Sea, 12 czerwiec, 191The Bush Poet: Some Old New Zealand Songs, 24 wrzesień, 1913.
7. The Bush Poet.
8. ibid.
9. Shanties by the Way, str.63.
10. Tracy, Mona, West Coast Yesterdays, Reed, Wellington, 1960.
11. ibid. Str. 48.
12. Henry Kirk's 200-page magnum opus is The Transport Workers' Songbook, Wellington, 1926.
13. Song of a Young Country (2 edycja), str.7.
14. ibid. Str. 19.
15. The Songs We Sang, str. 65.
16. The Great New Zealand Songbook, str. 58.
17. The Maorilander, Volume 3, str.24.
18. The Singing Kiwi, str.27.
19. ibid. str.107.
20. Annabell, Angela, New Zealand's Cultural and Economic Development Reflected in Song - Aspects of the New Zealand Folk song Ethos, PhD thesis, University of Auckland, 1975.
21. New Grove Dictionary of Music, Grove, New York.
22. W When the Pakeha Songs of Home, Mike Harding wylicza różne inne tezy, artykułów I raportów.
23. Belich, James, Paradise Reforged: A History of the New Zealanders from the 1880s to the year 2000, Allen Lane/Penguin Press, Auckland, 2001.
24. Lee, John A, Roughnecks, Rolling Stones and Roustebouts, Whitcoulls, Christchurch, 1977.
25. Bollinger, Conrad, Kiwi Youth Sings, Wellington, 1951.
26. Park, Ruth, One-a-pecker, Two-a-pecker, Angus and Robertson, Wellington, 1957.
1 | 2 | 3 |
![]() Zobacz unikalne albumy, ciekawe brzmienia, zaskakujące muzyczne style ... Muzyka etniczna >> |
Muzyka sześciu kontynentów
